İHRACAT BELGELERİ

Gümrük Beyannamesi: İhracatta Gümrük Mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliği tarafından onaylanmasından soma gümrük idaresine sunulan belgedir. Tek Tip Gümrük Beyannamesi 8 (sekiz) nüsha düzenlenmektedir. Birinci, ikinci ve üçüncü nüshaları ihracat işlemlerinde kullanılmaktadır.

Ticari Fatura (Commercial Invoice): Alıcı adına satışı yapılan mallarla ilgili düzenlenen belgedir. İhracatçının hazırlayacağı ticari fatura ithalatçı ülkenin mevzuatına uygun olmalıdır.

Alıcı ve satıcının unvan ve adresleri, malların cinsi/tanımı, malların miktarı, malların ağırlığı, malların fiyatı, teslim şekli, taşıt aracının tülüne bağlı olarak plaka no/vagon no/gemi adı/uçuş no (bilmiyorsa), yükleme boşaltma limanları, navlun ve sigorta ile ilgili bilgiler (alıcı tarafından istenirse) olarak sıralanmaktadır. Yukarıda yer alanlar dışındaki bazı bilgiler de ticari faturalarda görülebilir.

Proforma Fatura (Proforma Invoice): Teklif belirten faturaya “Proforma”, kesin olanına ise “orijinal” fatura denir. Ticaretin başlangıcıdır. Satıcının alıcıya gönderdiği, satacağı malın ismi, özelliği, miktarı, fiyatı, teslim ve ödeme şekli, sevkiyatın durumunu içeren bir tekliftir. Alıcı bu teklif üzerine siparişi verir ve ödeme şekline göre harekete geçerse o zaman, satış artık kesinleşmiş fatura da kesin satış faturası veya ticari fatura diye adlandırdığımız faturaya dönüş olacaktır. Burada proforma fatura kelimesi mutlaka bulunmaktadır.

Ayrıca, taşıma esnasında değişikliğe uğrayacak nitelikteki mallar için teslim anındaki kesin durumuna göre tanzim edilecek faturaya kadar geçen zamanda kesilen faturaya ise “geçici” veya “muvakkat” fatura denir. Özel ticaret anlaşmalarının sağladığı bazı muafiyetlerden istifade amacıyla, malın gönderildiği ülkenin konsolosluğu tarafından malın kaynağını belgelendirmek için düzenlenen “konsolosluk faturası” vardır. İhracatçı firma tarafından yabancı alıcıya kesilmiş olan ticari faturanın ithalatçı ülkelerin konsolosluğuna onaylatılması neticesinde “tasdikli fatura” elde edilmiş olur. CF veya CİF teslim şekilleri ile satışta, navlun satıcı tarafından ödenmektedir. Mal ile ilgili satış faturasında, navlun tutan mal bedeline dâhil olarak veya ayrı olarak gösterilebilmektedir. Bu fatura “navlun faturası” olarak adlandırılmaktadır.

Menşe Şahadetnamesi (Certificate of origin): İhracata konu olan malların üretim yerini gösteren belgedir. Ülkemizde ihracatçı ve onun temsilcisi tarafından hazırlanan ve bağlı bulunduğu Oda tarafından tasdik edilen belgedir. Gümrük vergilerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır.

A.TR Dolaşım Belgesi: Türkiye’den Avrupa Birliğine ve Avrupa Birliğinden Türkiye’ye doğrudan doğruya nakledilen eşya için düzenlenmektedir.

EUR. 1 Dolaşım Sertifikası: Türkiye ile Avrupa Kömür Çelik Topluluğu ülkeleri menşeli ürünlerin anlaşma hükümlerinden yararlanabilmesini sağlamak üzere ihracatçı ülke gümrük idareleri veya bu idarelerce yetkili kılman kuruluşlarca usulüne uygun olarak düzenlenip, gümrük idarelerine vize edilen menşe sertifikasıdır.

Standart Kontrol Belgesi (Certificate of Inspection): İhraç edilen ürünlerin belirli standartlara uygun olup olmadığı gösteren belgedir. Söz konusu belge, Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın Taşra Teşkilatı Müdürlükleri bünyesindeki Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı tarafından düzenlenmektedir.

Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary): Bitki, kum bakliyat, yaş meyve - sebze ihracatında bu ürünlerin hastalık, zararlı maddeler, ilaç kalıntıları içermediğini göstermek amacıyla Tarım İl Müdürlüğü Zirai Karantina Müdürlükleri tarafından verilen bir belgedir.

Hayvan İhracına İlişkin Sağlık Raporu (Health Certificate For Animal Export): Hayvan ve hayvansal ürünlerin ihraç edilebilmesi için bu ürünlerin sağlıklı olduğuna dair Tarım İl Müdürlüğü tarafından verilen bir belgedir.

Borsa Tescil Beyannamesi: Zirai ürünlerin kayıt altına alınması amacıyla vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesini sağlamak üzere ve bürokratik işlemlerin azaltılması, borsaların geliştirilmesi için zirai ürün gümrük çıkış işlemlerinde ihracatçıdan istenmektedir.

Ata Karnesi: Bu karne yurt dışında malların tanıtımı amacıyla yolcu beraberi veya kargo olarak hazırlanır.

Radyasyon Analiz Belgesi (Radyasyondan Ari Belgesi / Sarı Belgesi): Türkiye Atom Enerjisi tarafından verilen ve ürünlerin radyasyon açısından herhangi bir tehlike teşkil edip etmediğini gösteren belgedir.

Konşimento (Bili of Lading): Konşimento esasen emtiayı temsil eden kıymetli evraktır. Malların şevkini yapan nakliyat firması tarafından düzenlenir. Sevki tevsik eden en önemli belgedir. Çoğu durumlarda ciro edilebilir. Konşimentolar, gönderilen adına, gönderilen emrine veya sadece yükletenin emrine göre düzenlenebilir. Aracı banka adına düzenlenip, sonradan gönderilene ciro edilebilir.

Çeşitli konşimento tipleri vardır: Yükleme konşimentosu, tesellüm konşimentosu, üst üste taşıma konşimentosu, klozlu konşimento, sevkiyatçı konşimentosu, konteyner konşimentosu, gibi. Uluslararası ticarette özel durumlar dışında sıklıkla kullanılan yükleme konişmentosudur. Ayrıca, konşimentolarda yazılı malların kısım kısım çekilebilmelerini sağlamak üzere hazırlanan teslim emirleri vardır ki, bunlara da “ordino” adı verilir. Konşimento, malların alındığım gösteren bir makbuzdur. Malların teslim edileceğine ilişkin bir sözleşmedir. Malların mülkiyetini kanıtlayan belgedir.

Çeki Listesi (Wright List): Tartı ile ölçülebilen malların ağırlığını ayrıntılı bir şekilde göstermek amacıyla satıcı tarafından düzenlenen belgedir.

Koli Ambalaj Listesi (Hacking List): Bu belgeler paketler içindeki malların cinsini ve adedini belirtmek için satıcı tarafından düzenlenir.

Gözetim Belgesi: Gönderilen malın ithalatçının siparişine uygun olup olmadığını araştıran bir gözetim şirketinin hazırlamış olduğu bir belgedir. Bir başka ifade ile ticarete konu olan bir malın alıcıya tesliminin satış sözleşmesinde öngörülen miktar, kalite, ambalajlama, etiketleme, yükleme, taşıma, teslim zamanı gibi koşullara uygun olarak gerçekleştirildiğinin bir “Gözetim şirketi” aracılığı ile alıcı ve satıcı tarafından tespit ettirilmesidir. Bu işlem ile ilgili düzenlenen belgeye göze tün belgesi denir.

Sigorta poliçesi (Insurance policy): Dış ticaret işlemlerinde sigorta poliçesi; tarafların haklarının tanımlandığı, sigorta şirketi veya temsilcisi tarafından düzenlenen belgedir. Belgede; sigortalının ismi, sigorta edilen risklerin dökümü, sigorta edilen değer, malın tanımı, sigortacının ismi ve imzası, düzenlenme tarihi, tazminat talebinin yapılacağı yer, sigorta temsilcisinin ismi ve adresi gibi ayrıntılar yer alır. Sigortanın amacı, sevk esnasındaki malların kayıp veya tahrip risklerini teminat altına almaktır.

KAYNAKLAR

İhracat Prosedürlerini Biliyor musunuz? , 2004, Ankara, İGEME